Çocukların duygularını düzenleyebilmesi ve kontrol edebilmesi için öncelikle hissettiği duyguyu anlamlandırması yani doğru tanımlaması gerekmektedir. Bu ilk oyunda temelde duygu ve davranış ayrımı üzerinde duracağız.

Bunun en güzel yöntemi de 

1. Bol iletişim kurmak
2. Oyunu, iletişimimizde bolca kullanmak

O nedenle ilk etkinlik “duyguları tanımlama” ile ilgili. 

Öncelikle elimizde her bir duyguya uygun yüz ifadeleri olmalı ve bu ifadeler üzerine iletişim kurmalı, anlatmalı, sorular sormalı, biz de duygularımızı paylaşmalı ve kendimizden “çocuğun seviyesine uygun” örnekler vermeliyiz. 

Bu yüz ifadelerini ayna karşısında taklit etmeyi de deneyebiliriz. 

O zaman gelsin sorular:

• Bu kartlardaki yüzler için ne söyleyebilirsin? 
• Evet, burdaki yüz çok mutlu görünüyor. Peki diğeri?
• Taklit etmek ister misin? Cevap “hayır”sa bunu siz deneyebilirsiniz 🙂 sizin ifadelerinizi de görmek ufak çapta bir sosyal gözlem olabilir.
• Cevap ”evet” ise her bir duygu üzerine taklit yaptığınız esnada ya da sonrasında, bu duyguyu hissetmesine neden olan olayı paylaşmayı isteyip istemeyeceğini sorabilirsiniz?
• Asla zorlama ya da ısrarda bulunmayın. 
• Kendi yaşadığınız ufak anılar ve durumlardan örnekler verin.

Örn: 

İş yeride arkadaşınız hiç beklemediğiniz halde doğum gününüzü hatırlamış ve size bir hediye almıştır. Bu durumda öncelikle

Ne hissettiniz? (Kişinin kendi duygusu)

Nasıl davrandınınız? (Kişinin kendi düşüncesi)

Davranışınız sonucunda arkadaşınız ne tepki verdi? (Karşımızdakinin davranışı)

Arkadaşınız size hediyeyi ne hissederek almış olabilir. (Karşımızdakinin duygusu)

Gibi detaylarla sosyal ilişkiler ile ilgili doğru örneklemler oluşturmuş olabiliriz.

Peki o bizimle paylaşımda bulunduğu zaman ne yapabiliriz? 

Örn:

Arkadaşı sınıf içerisinde izin almadan eşyalarını almıştır ve o bu duruma çok öfkelenmiştir. 

Bu paylaşımdan sonra duygu ve davranış ayrımından çok net bahsetmemiz gerekir. 

Zaten “Hayat Bilgisi ve Türkçe” derslerinde duyguların tanımalamarı ve davranıştan ayrımı kazanımlar içerisinde mevcuttur. 

Bu noktada “Öfke” hissettiğimizdir. Karşımızdaki, hislerimizi davranış yoluyla göstermezsek anlamayabilir. 

Arkadaşının kalemini izinsiz alması sonucunda hissettiğin öfke (duygu)

Arkadaşını öğretmenine söylemen ya da onu bu konuda sözlü (konuşarak) uyarman (davranış)

Oyun dışı zamanlarda da birlikte insanları gözlemleyerek, “bir film sahnesinde geçen bir olayla ilgili bile olabilir” davranışlar ve duygular üzerine bolca konuşup fikir alışverişinde bulunalım.

İşte çocuklar bu ikisinin ayrımını net bir şekilde bilişsel olarak kavradıktan sonra, davranış kontrolünde önemli bir adım atmış olacaklardır.

Derya AMAÇ